به گزارش اردستان سلام، اماکن قدیمی و تاریخی در هر جای کشور و حتی جهان دارای ظرفیت‌های بالایی است که می‌توان از آن بهره‌برداری‌های اقتصادی و فرهنگی زیادی را برد که متاسفانه بیشتر آن‌ها مغفول مانده و حتی با ثبت جهانی آن هیچ گونه بهره‌برداری از آن نمی‌شود.
حفظ هویت‌های فرهنگی و آثار تاریخی یکی از ضرورت‌هایی است که به دست فراموشی سپرده شده و برای حفاظت آن باید تلاش‌های مضاعفی انجام شود که یکی از این آثار که ثبت جهانی هم شده و جزو ۲۰ آثار مهم ثبت جهانی کشور است، «قنات دوطبقه مون اردستان» است که با بی‌مهری روبه‌رو شده و همچنان ناشناخته باقی مانده و از آن هیچ استفاده اقتصادی و فرهنگی در راستای شهرستان اردستان انجام نمی‌شود و حتی در حراست و نظافت از آن کوتاهی‌هایی صورت گرفته است.
با وجود گذشت پنج سال از ثبت جهانی قنات دوطبقه مون اردستان به عنوان عجیب‌ترین سازه آبی جهان هنوز دفتر پایگاه جهانی قنات دو طبقه در اردستان راه‌اندازی نشده و می‌طلبد طرح جامع بازدید این شاهکار تاریخی هرچه سریعتر تهیه و اجرا شود چرا که این قنات دو طبقه در ۲۶ تیر سال ۱۳۹۵ به شماره ۱۵۰۶ در فهرست آثار جهانی ثبت شده است.
محمد شیدایی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در اردستان اظهار داشت: حفر قنات یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین اقدامی بوده که ایرانیان برای تهیه آب در قدیم مورد استفاده قرار می‌دادند و آب را هم خیلی مقدس می‌دانستند و در زمان داریوش کبیر این اقدامات به اوج خود می‌رسد و اینگونه قنات‌ها سرتاسر فلات ایران حفر می‌شود و مرسوم بوده کسی هم که قنات را حفر می‌کرده مالیات پنج نسل به آن بخشیده می‌شده است.
لزوم ایجاد پایگاه ثابت قنات دو طبقه مون اردستان
وی افزود: زمین‌های زراعی اردستان در آن زمان توسط ۵۹۸ رشته قنات دائمی آبیاری می‌شده است که فعلا ۲۲ رشته قنات در اردستان فعال است که می‌توان قنات دو طبقه مون، باب الرحی و اروند شاه را نام برد و در حالی قنات دو طبقه مون که ثبت جهانی هم شده مورد بی‌مهری قرار گرفته و باید همه دست به دست بدهند تا برای آن کاری انجام دهند و نمی‌توان به تنهایی برای آن کاری انجام داد.
فعال گردشگری اردستان گفت: تمام ادارات دولتی همچون شهرداری، میراث فرهنگی و جهاد کشاورزی باید با هم متحد باشند و ابتدا باید یک پایگاه ثابتی برای آن تاسیس شود تا نماینده سازمان میراث فرهنگی و نماینده قنات در آن حضور داشته باشد تا بتوانند از بودجه‌هایی که برای آن در نظر گرفته می‌شود به نفع قنات استفاده شود.
وی ابراز داشت: برای حفظ و نگهداری این قنات آنطور که باید اقدامی انجام نشده و این قنات فضای آن قدری بزرگ نیست که نگهداری آن سخت باشد و میراث فرهنگی و شهرداری می‌توانند طبق تهیه توافقنامه نسبت به نظافت و حراست از آن اقدام کنند و با توجه به اینکه این مکان یک ثبت جهانی است حتما برای حراست آن باید از دوربین‌های مدار بسته استفاده کنند که متاسفانه تاکنون اقدامی صورت نگرفته است.
شیدایی بیان کرد: برای گسترش این قنات، شهرداری می‌تواند برنامه های خوبی را در این زمینه داشته باشد و با باز کردن اطراف قنات بهترین راه برای جذب توریست‌ها است که باید در این زمینه اقدامی عاجل انجام شود و قناتی که از سال ۸۲ ثبت ملی شده و سپس ثبت جهانی از نظر ظاهری هیچ فرقی نکرده که این موضوع جای تاسف دارد.
” قنات مون” شگفت انگیزترین قنات دو طبقه جهان
مهدی مشهدی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در اردستان اظهار داشت: قنات دو طبقه اردستان از مدت‌ها پیگیر آن هستیم که برای پایگاه آن مسئولی را قرار دهند و چون مسئول قبلی خود در جای دیگر مشغول بود و به عنوان مسئول یکی از میراث فرهنگی شهرهای استان بود و عملا حضوری در شهرستان اردستان نداشت و بعد از آن هم همکاری دیگری که معرفی کردند با توجه به اینکه حضور فیزیکی نداشتند موضوع پیگیری شده تا به نتیجه برسد.
وی افزود: با توجه به اینکه قنات مون دو طبقه اردستان به عنوان شاهکار معماری آبرسانی دست بشر و به عنوان شگفت انگیزترین قنات دو طبقه جهان و بیستمین اثر ثبت جهانی یونسکو در ایران و اولین اثر ثبت جهانی شهرستان اردستان است یکی از ویژه ترین آثار شهرستان اردستان محسوب می‌شود و باید نگاه ویژه هم به این اثر بشود اما متاسفانه همه دستگاه‌ها و مردم فقط نگاهشان به میراث فرهنگی است که باید چه کاری انجام دهد و چه برنامه‌ای داشته باشد.
رئیس میراث فرهنگی شهرستان اردستان گفت: با توجه به زیرساخت‌هایی که برای موضوع بازدید و استفاده اقتصادی و گردشگری از این اثر فوق العاده ارزشمند بخواهد انجام شود برای این زیرساخت‌ها نیاز به اعتبار قابل توجهی دارد و نیاز به آزادسازی چند خانه و بنا در اطراف این اثر دارد و نیاز به موضوعات الکترونیکی دارد و ما امسال به واسطه اینکه موضوع کرونا وجود داشت نمی‌توانستیم فروش بلیت دستی را داشته باشیم و در ایام نوروز در آنجا خدماتی ارائه نکردیم و هیچ امکانات الکترونیکی در آنجا وجود نداشت.
مدیر مستقل قنات دو طبقه اردستان تا پایان فروردین معرفی می‌شود
وی ابراز داشت: با پیگیری‌های انجام شده تا آخر فروردین ماه مدیر مستقل برای قنات دو طبقه جهانی اردستان معرفی می‌شود و وقتی این بنا به عنوان یک مسئول مستقیم داشته باشد موضوع پیگیری‌های آن شخصاً انجام می‌شود و باید دستگاه‌های دیگر هم از جمله جهاد کشاورزی که مسئولیت قنوات را بر عهده دارد و هم شهرداری و فرمانداری و مابقی ارگان‌ها حتماً پای کار می‌آوریم و خواهش هم داریم که آن‌ها هم این احساس مسئولیت را داشته باشند تا قنات دو طبقه جهانی اردستان به جایگاه واقعی خود برسد.
مشهدی بیان کرد: قنات دو طبقه جهانی اردستان در کشورهای دیگر مورد رصد قرار می‌گیرد و این در حالی است که خود اردستانی ها نگاه خوبی به قنات ندارند که باید این نگاه ویژه‌تر بشود و لازم است که شهرداری‌ها در این زمینه کمک کنند و نباید همه نگاه‌ها فقط به میراث فرهنگی باشد و هیئت امنای قنات هم باید نگاه شان را عوض کنند.
رئیس میراث فرهنگی شهرستان اردستان تاکید کرد: مبلغ یک میلیارد و پانصد میلیون ریال اعتبار برای قنات دو طبقه جهانی اردستان جذب شده است که ۱۰۰ میلیون تومان آن به صورت پیمانی و ۵۰ میلیون تومان آن به صورت امانی است تا با تهیه مصالح بعد از تعطیلات این اقدامات انجام می‌شود که در هر کجای آن موضوع مرمت نیاز باشد پیمانکاران آن را انجام می‌دهند.
نصب دوربین‌های مدار بسته نیازمند بودجه است
وی تصریح کرد: موضوع امنیتی قنات دو طبقه اردستان موضوعی است که نیاز به تامین اعتبار دارد که اعتبار آن را باید در موضوع تملک دارایی‌ها توسط فرماندار و مدیرکل از اعتبارات ملی ببینند تا چند دوربین برای آن تهیه شود که در سال گذشته چند بار چراغ‌های آن مکان توسط بعضی افراد مغرض یا سارق به سرقت رفته و همچنین دیوارهای قسمت رختشورخانه را هم که چند بار ترمیم شده بود تخریب کردند که بیش از پیش به دوربین مدار بسته نیاز است.
مشهدی گفت: موضوع دیگری که برای قنات دو طبقه اردستان وجود دارد اینکه مردم انتظار دارند این قنات با توجه به ثبت جهانی بودجه جهانی هم دارد و برای آن بودجه در نظر گرفته شده است که با اعلام مدیر کل میراث استان تاکنون مبلغ یک ریال هم توسط یونسکو برای این اثر اختصاص نداده است و اعتبارهایی هم که الان برای آن در نظر گرفته می‌شود از اعتبارهای ملی پرداخت شده است.
رئیس میراث فرهنگی شهرستان اردستان افزود: موضوع ثبت آثار به عنوان ثبت جهانی اینقدر مهم است که نمایندگان مجلس شهرستان‌های مختلف به اتفاق فرمانداران و مسئولان آن در سازمان میراث فرهنگی مرتب نوبت گرفته می‌شود تا برای شهرستان خود یک اثر را به ثبت جهانی برسانند و نه اینکه از آن استفاده اقتصادی کنند بلکه آن ارزش و اعتباری که برای شهر می‌آورد به مناسبت ثبت در یونسکو است و آن اعتبار مهم است و در شهرستان اردستان این پتانسیل وجود دارد اما هیچگونه استفاده‌ای از آن تاکنون صورت نگرفته است.
قنات دو طبقه اردستان یک شاهکار معماری است
نادر یزدان‌بخش نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در اردستان، اظهار داشت: قنات دوطبقه مون اردستان یکی از قدیمی‌ترین و منحصر به فردترین رشته قنات هایی است که در جهان وجود دارد و با توجه به اینکه قدمت بالایی دارد و هم از نظر موضوع مهندسی و این که در آن ایام توانسته‌اند طول مسیری را با یک لایه بین دو آبخوان یا سفره آبی تشخیص دهند و دسترسی به هر دوی آن داشته باشند می‌توان گفت یک شاهکار است.
وی افزود: رشته قناتی که توسط پیشینیان حفر شده از دو منبع آب مختلف تشکیل شده است که آب قنات پایینی یک آب دائم و با دبی ثابت دارد اما رشته بالایی دست خوش شرایط محیطی و جوی است و کم و زیاد می‌شود و با توجه به اینکه قنات دو طبقه اردستان یکی از شاهکارهای علم آب شناسی است و مقاله‌های مختلفی هم برای آن گذاشته‌اند که متاسفانه هم از نظر توریستی و هم از نظر علمی روی آن کار بسیار کمی انجام شده است.
عضو هیئت امنای قنات دو طبقه مون اردستان گفت: قنات مورد نظر احتیاج دارد تا توسط ارگان‌هایی همچون شهرداری، جهاد کشاورزی و میراث فرهنگی تمام میله‌های این چاه را شناسایی کنند و یک طرح جامع قنات برای کل شهرستان اردستان و به خصوص این قنات که دارای ثبت جهانی است و تهیه یک شناسنامه موقعیت مکانی مسیر و میله‌های چاه انجام شود تا ساختمان‌هایی که در مسیر آن ساخته می‌شود، رعایت حریم را انجام داده و هم آسیبی به قنات وارد نشود یا موضوع‌های فاضلاب به آن نشت نکند.
قنات دو طبقه جهانی اردستان نیازمند طرح مطالعاتی است
یزدان‌بخش ابراز داشت: میراث فرهنگی وظیفه دارد تا این موضوع را پیگیری کند و یک طرح جامع مطالعاتی بابت مسیر و رشته قنات را شناسایی کند و این قنات باید از منظر دیگر که در نگاه بزرگ است به همه جهانیان شناخته بشود و برای شناختن این قنات نیاز است شناسایی آن را در برخی از کارها تجسم کرد و باید قسمتی از آن و دیواره آن برش داده شود که طرح‌های آن آماده شده و با همکاری شورای شهر و شهرداری و میراث فرهنگی به تهران ارسال شده است و طرح مورد قبول قرار گرفته است اما نیاز به سرمایه‌گذاری دارد تا این طرح مطالعاتی کامل شود.
اصفهان نگاه ویژه ای به قنات جهانی اردستان ندارد
وی بیان کرد: با واحد عمران دانشگاه آزاد اردستان یک تفاهم نامه ضمنی انجام شده است که پایان نامه دو یا سه نفر از دانشجویان رشته عمران و معماری در مورد این قنات باشد تا مسیر آن را طراحی کنند و بتوانند اطلاعات آن را جمع‌آوری کرده و این کار از طریق دانشگاه پیگیری شده است و امیدواریم با پایان‌نامه این دانشجویان این کار انجام شود و یک تفاهم‌نامه‌ای با میراث فرهنگی انجام شده است که این موضوع پیگیری شود که پیگیری موضوع در تهران راحت‌تر است اما در اصفهان سهل‌انگاری می‌کنند و نگاه ویژه به این قنات ندارند و در خصوص شناخت این قنات و شرایطی که این قنات به عنوان زیرساخت گردشگری نمایش دهند وجود ندارد و هیچگونه مطالعاتی هم انجام نشده است.
عضو هیئت امنای قنات دو طبقه مون اردستان تاکید کرد: میراث فرهنگی باید برای این قنات بودجه تخصیص دهد تا موضوع مطالعات آن انجام شود و نا مهربانی که به این قنات انجام شده است برطرف شود و پیشنهاد شده است که از مسیر بالای قنات دو طبقه یک برش طولی و عرضی یکی از میله‌های چاه خاکبرداری شود تا بتوانند گردشگران را دو رشته قنات را به وضوح ببینند.
وی با بیان اینکه طرح آن آماده شده است، تصریح کرد: در این طرح گردشگر حدود ۴۰ تا ۵۰ متر راه را می‌تواند حرکت کند و طول قنات را ببیند و حرکت آب را هم مشاهده کند و نیاز است تا از طریق کمک‌های دولتی این کار انجام شود تا در ادامه سرمایه‌گذاران خصوصی از کنار این طرح احداث شده شروع به فعالیت کنند و بتوانند فعالیت‌های سنتی در کنار آن داشته باشیم.
یزدان‌بخش تصریح کرد: موضوع آزادسازی اطراف قنات زیاد مد نظر نیست و می‌توانیم همین مسیری که موجود است بازسازی کنیم و موضوع رختشورخانه آن مشکلی ندارد و با هیئت امنای حسینیه محل صحبت شده تا سرویس بهداشتی و آشپزخانه‌ای که در کنار قنات وجود دارد را تخریب کرده و در جای دیگر برای آن‌ها که زمین هم خودشان دارند بسازیم که همه این‌ها مستلزم داشتن بودجه است و حداقل نیاز به پنج میلیارد تومان هزینه دارد که دیوارها و کف فرش‌های آن را به حالت سنتی تبدیل کنیم.
وی افزود: فاز سوم قنات دو طبقه اردستان در صورت راه‌اندازی می‌تواند توریست جذب کند و با حرکت در کنار آن به باغ‌های انار برسد که حدود ۶۰۰ متر پیاده‌روی دارد که می‌توانیم سه جشنواره آلاله‌ای انار را به منظور جذب گردشگر انجام داد و اگر این کار انجام شود تمام خانه‌های قدیمی که در مسیر است خودشان شروع به بازسازی و اسکان توریست می‌کنند در حالی که دولت باید در ابتدا سرمایه‌گذاری کند.
گزارش از حمید فرخی